Layer 2 là một chủ đề bùng nổ trong năm 2023, với một số dự án đáng chú ý thuộc mảng này như Arbitrum, Optimism, Stacks... đã đạt mức tăng trưởng ấn tượng trong giai đoạn vừa qua. Nếu bạn là một nhà đầu tư mới, hãy cùng TradeCoinVN tìm hiểu về Layer 2 là gì và tiềm năng đầu tư ở lĩnh vực này là như thế nào nhé!
Lưu ý: vì bối cảnh L2 hiện tại chủ yếu phát triển mạnh nhất trên Ethereum nên bài viết sẽ tập trung khai thác ở mạng này, thông tin cụ thể về hoạt động L2 trên một số mạng khác như Bitcoin, BNB Chain,... sẽ được cập nhật chi tiết trong một bài viết khác.
Trước hết, ta phải hiểu Layer 1 là gì. Các blockchain Layer 1 là blockchain cơ sở, cung cấp nền tảng để xây dựng một hệ sinh thái bao gồm các dApps và giao thức trên blockchain đó.
Layer 2 (hay L2) là những giải pháp phát triển cho các blockchain Layer 1 với mục đích mở rộng mạng lưới, giúp cải thiện tốc độ giao dịch và phí giao dịch, mà vẫn giữ nguyên những đặc tính bảo mật của Layer 1 đó.
Nhiều người lầm tưởng rẳng Layer 2 chỉ là giải pháp mở rộng cho Ethereum. Thực chất tất cả các giải pháp mở rộng cho blockchain Layer 1 đều được gọi là Layer 2. Đơn cử như BNB Chain vừa cho ra mắt Layer 2 của riêng mình là opBNB.
Đọc thêm: Tình hình hoạt động các Layer-2 hàng đầu tính đến Q4/2023: L2 nào đang dẫn đầu cuộc đua?
Ethereum là blockchain layer 1 đầu tiên sử dụng smart contract, cho phép các dApps được xây dựng trên nền tảng của Ethereum. Từ thời điểm ra mắt cho đến nay, Ethereum luôn là hệ sinh thái lớn nhất với hàng loạt những dApps mới tăng lên chóng mặt cùng lượng người dùng khổng lồ.
Với một nền tảng công nghệ tương đối lỗi thời, việc Ethereum thường xuyên bị tắc nghẽn khi phải xử lý một lượng giao dịch lớn vào những giai đoạn cao điểm là điều không thể tránh khỏi. Tốc độ giao dịch chậm, phí giao dịch bị đẩy lên cao ngất ngưởng chính là những vấn đề mà user đang gặp phải khi sử dụng mạng Ethereum - vấn đề liên quan đến khả năng mở rộng.
Layer 2 thực chất đã có từ năm 2015 với giải pháp mở rộng đầu tiên cho Bitcoin, được gọi là Lightning Network. Sau đó, cũng đã có những đề xuất về việc phát triển Layer 2 cho Ethereum được đưa vào hoạt động như Plasma, State Channel hay Validium.
Tuy nhiên, sự bùng nổ của Layer 2 bắt đầu từ giai đoạn 2020-2021. Lúc này, Ethereum đang trải qua một giai đoạn phát triển cực thịnh và trở nên quá tải do sự xuất hiện của các xu hướng như DeFi, NFT và GameFi. Đây là lúc mà các nhà phát triển nhận thức rõ hơn về sự cấp bách của việc mở rộng Ethereum. Kế hoạch nâng cấp mạng lưới Ethereum (Ethereum 2.0) vẫn là một hành trình dài, do đó, thời điểm này có hai hướng đi chính:
Các Layer 1 “Ethereum Killer” đã có một giai đoạn 2021-2022 bùng nổ. Tuy nhiên, dù đã khắc phục được khả năng mở rộng của Ethereum, điểm yếu của chúng đó là tính phi tập trung và bảo mật. Ngoài ra, một vài Layer 1 không sử dụng EVM dẫn đến khó khăn trong việc xây dựng các dApp, kém thu hút nhà phát triển và người dùng.
Vì vậy, sau khi các Layer 1 này dần lụi tàn trong giai đoạn downtrend, Layer 2 đã nổi lên như một giải pháp tiếp theo để giải quyết vấn đề mở rộng của Ethereum.
Đầu tiên hãy tìm hiểu về Blockchain Trilemma. Khái niệm này chỉ vấn đề mà hầu hết các blockchain L1 đang gặp phải, đó là không thể đồng thời sở hữu cả ba đặc tính: phi tập trung - bảo mật - mở rộng.
Nếu muốn mạng lưới có một hoặc hai khả năng vượt trội thì bắt buộc phải hy sinh cái còn lại. Ví dụ, nếu muốn khả năng mở rộng vượt trội và bảo mật cao thì phải hy sinh đi sự phi tập trung.
Mục tiêu của Layer 2 đó là giải quyết được Blockchain Trilemma này thông qua việc:
Mục tiêu trên đã phần nào được hiện thực hóa khi ở thời điểm hiện tại, đa số các Layer 2 top đầu đều đã giải quyết được gần như hoàn toàn vấn đề về tốc độ và phí giao dịch. Cụ thể, phí giao dịch trên các Layer 2 đang giao động từ $0.05 - $0.1, rẻ hơn 10 tới 100 lần Ethereum.
Về mặt tốc độ, các Layer 2 hướng tới việc tăng khả năng xử lý giao dịch lên gấp hàng nghìn lần so với Ethereum. Để có cái nhìn cụ thể hơn, dưới đây là so sánh giữa Max TPS (Số lượng giao dịch trên một giây tối đa) của Ethereum và các Layer 2:
Hơn nữa, các Layer-2 tận dụng một lượng đáng kể người dùng và các nhà phát triển dApps từ chính Ethereum kéo qua nhờ tương thích với EVM (máy chủ ảo Ethereum).
Tuy nhiên, tới thời điểm này vẫn chưa có một Layer 2 nào thực sự hoàn hảo, có thể giải quyết được đủ ba vấn đề trên. Đa phần các Layer-2 nổi bật hiện tại đều đang đánh đổi tính phi tập trung (Các Sequencer xử lý giao dịch hầu hết đều trong team dự án và đối tác thân cận) để nhận về khả năng mở rộng và bảo mật cao.
Năm 2023 đánh dấu sự nổi lên của trend Layer 2, khi hai dự án Layer 2 lớn nhất là Arbitrum và Optimism đã tung ra 2 đợt airdrop quy mô lớn chưa từng có vào cuối năm ngoái và đầu năm nay, gây tiếng vang mạnh mẽ trong cộng đồng Crypto.
Hàng loạt nhà đầu tư đã tìm đến các blockchain Layer 2 khác để trải nghiệm và “cày” Airdrop, từ đó kéo theo sự tăng trưởng lớn về người dùng cho các L2 này. Ngoài ra, nắm bắt được xu hướng đó thì các nhà phát triển cũng cho ra mắt thêm càng nhiều các dự án Layer 2, đi kèm với những “nhiệm vụ” nhằm thu hút người dùng đang tìm kiếm cơ hội cày retroactive nhận thưởng.
Tính đến nay, công nghệ ZK Rollup cũng đang ngày một hoàn thiện, một số L2 ZK Rollup đã bắt đầu cho khởi chạy mainnet trong giai đoạn gần đây, cụ thể ta có: zkSync, Starknet, Polygon zkEVM, Linea,... Nhìn tổng quan thì số lượng các dự án Layer 2 đã tăng lên chóng mặt trong năm nay.
Trên thị trường hiện tại đang có khoảng hơn 30 dự án thuộc lĩnh vực Layer 2 đang hoạt động chính thức, ngoài ra còn hàng loạt những cái tên khác chưa khởi chạy. Trong số này, các Layer 2 của Ethereum chiếm đa số, còn lại là một vài cái tên khác như Lightning Network, Stacks là các L2 trên Bitcoin, opBNB thuộc BNB Chain.
Ở thời điểm hiện tại, TVL của tất cả các dự án Layer 2 Ethereum trên thị trường là 10.5 tỷ USD. Nếu tính từ đầu năm 2023 đến nay, TVL của mảng Layer 2 đã có mức tăng trưởng ấn tượng lên đến 131%.
Tính nên nay đã có 6 giải pháp mở rộng được ra mắt bao gồm:
Lưu ý: vì hầu hết các dự án Layer 2 phát triển tốt ở thời điểm hiện tại đều sử dụng công nghệ Rollup, nên phạm vi bài viết này mình sẽ chỉ đi sâu vào tìm hiểu về các giải pháp L2 Rollups.
Rollup là giải pháp Layer 2 được sử dụng nhiều nhất thời điểm hiện tại, cơ chế của nó cho phép các giao dịch được xử lý bên ngoài Layer 1 (gọi là xử lý off-chain), sau đó được “gói lại” và đem về Layer 1 để xác thực và lưu trữ. Việc này giúp cho gánh nặng xử lý một lượng lớn giao dịch của Layer 1 được giảm bớt, cụ thể là người dùng chuyển qua sử dụng L2 nhiều hơn thì mạng Ethereum sẽ giảm được tình trạng tắc nghẽn, đồng thời vẫn có thể thu về một phần phí giao dịch từ việc lưu trữ data mà người dùng phải trả.
Rollup có hai dạng chính: ZK Rollup và Optimistic Rollup.
Đúng như cái tên Optimistic - nghĩa là lạc quan, giải pháp này hoạt động bằng cách giả định tất cả những giao dịch được gửi lên chuỗi là hợp lệ và không cần gửi bằng chứng xác thực. Điều này sẽ giúp tốc độ xử lý giao dịch tăng lên đáng kể.
Tuy nhiên, sau khi giao dịch được chuyển lên Ethereum, chúng sẽ phải trải qua một thời gian “thử thách”, khi bất kì validators nào trên mạng lưới cảm thấy nghi ngờ đều có thể gửi một bằng chứng sai phạm (Fault Proof) để chứng minh các giao dịch đó là không hợp lệ. Vì thế sau thời gian này, hoạt động giao dịch hoàn toàn có thể bị đảo ngược. Điều này khiến cho việc rút tài sản từ Layer 2 sang Layer 1 trở nên lâu hơn, thông thường sẽ mất trung bình 7 ngày.
Những dự án Layer 2 nổi bật sử dụng Optimistic Rollup: Arbitrum, Optimism, Base.
Ngược lại với Optimistic Rollup, ZK Rollup đảm bảo rằng mọi giao dịch gửi lên chuỗi đều có kèm theo bằng chứng xác minh (Validity Proof) được gọi là SNARK. Những bằng chứng SNARK này là những bằng chứng Zero-Knowledge (ZK), cho phép bất kỳ validators nào cũng có thể xác minh rằng các giao dịch là hợp lệ mà không tiết lộ bất kỳ thông tin nào về giao dịch.
Việc giao dịch được xác thực hợp lệ từ đầu và kích thước của bằng chứng xác thực khá nhỏ nhờ công nghệ ZK giúp cho ZK Rollup tối ưu hơn Optimistic Rollup. Bù lại, việc xây dựng ZK Rollup đòi hỏi độ khó về kỹ thuật cao hơn, khó tiếp cận hơn cho các dự án.
Những dự án Layer 2 nổi bật sử dụng ZK Rollup: zkSync, Starknet, Polygon zkEVM, Linea.
Arbitrum là dự án Layer 2 sử dụng công nghệ Optimistic Rollup được phát triển bởi Offchain Labs. Arbitrum là một trong những dự án Layer 2 đầu tiên, và hiện tại đang là cái tên dẫn đầu trong lĩnh vực này với mức TVL chỉ xếp sau 2 tên tuổi L1 lớn là Ethereum và BNB Chain với số lượng lớn đa dạng các dự án tham gia hệ sinh thái.
Đọc thêm: Arbitrum tung gói Incentive 50 triệu ARB: Bước ngoặt mới cho hệ sinh thái?
Đặc biệt, Arbitrum đã tung ra một đợt airdrop token ARB ước tính lên tới 1.4 tỷ USD vào tháng 3 năm nay. Điều này đã giúp cho hệ Arbitrum thu hút được dòng tiền khổng lồ chảy vào hệ sinh thái, giúp cho Arbitrum ngày càng củng cố vị trí dẫn đầu của mình.
Arbitrum được đứng sau bởi các nhà đầu tư có tên tuổi như: Pantera Capital, Polychain Capital, Mark Cuban,...
Optimism cũng là một dự án Layer 2 sử dụng công nghệ Optimistic Rollup, được phát triển bởi OP Labs. Optimism đang đứng ở vị trí thứ 2 trong mảng Layer 2 sau Arbitrum về TVL và số lượng dự án. Optimism được đứng sau bởi các quỹ đầu tư lớn trong crypto market như: Pantera, a16z, Wintermute,...
Optimism cũng đã tung ra một đợt airdrop lớn vào năm ngoái và duy trì các chương trình airdrop cho người dùng cho đến thời điểm hiện tại thông qua việc hoạt động tích cực trên mạng lưới OP Mainnet. Điều này giúp cho Optimism duy trì được một cộng đồng lớn.
Đội ngũ OP Labs trong năm nay cũng đã tuyên bố mục tiêu tiếp theo của Optimism, đó là xây dựng một hệ sinh thái Superchain với các Layer 2 sử dụng công nghệ OP Stack.
Hiểu đơn giản, OP Stack là một mô-đun giúp cho các nhà phát triển có thể dễ dàng xây dựng Layer 2 và thừa hưởng những đặc tính công nghệ của Optimism. Những Layer 2 này cũng sẽ kết nối với nhau dưới mạng lưới Superchain. Việc này được đánh giá là một bước đi tham vọng đến từ đội ngũ OP Labs, hứa hẹn Optimism vẫn sẽ là đối thủ cạnh tranh lớn với Arbitrum trong một thời gian dài.
Base là dự án Layer 2 Optimistic Rollup được phát triển bởi Coinbase trên nền công nghệ OP Stack của Optimism. Mục tiêu của Coinbase với Base là xây dựng một hệ sinh thái an toàn, chi phí thấp và thân thiện để phát triển dApps.
Dù mới chỉ mainnet vào tháng 8 năm nay, hệ sinh thái Base đã mở rộng với một tốc độ thần tốc. Việc được phát triển bởi Coinbase khiến cho uy tín của Base được tăng cao, nhờ đó mà thu hút được rất nhiều các dự án tên tuổi đến với hệ sinh thái. Tính đến nay đã có hơn 100 dự án được phát triển trên Base, giúp cho TVL của Base xếp thứ 3 trong mảng Layer 2.
Đọc thêm: Base bơm tiền kích thích hệ sinh thái thông qua 6 khoản đầu tư tiềm năng
Base mới đây cũng đã khởi chạy Ecosystem Fund với mục tiêu tiếp sức cho các dự án Native xây dựng trên hệ sinh thái này.
zkSync là dự án Layer 2 ZK Rollup sáng giá nhất hiện nay được phát triển bởi Matter Labs. Hiện tại zkSync là Layer 2 xếp thứ 4 về TVL với hơn 150 dự án đang hoạt động và đang đứng đầu trong nhóm L2 ZK Rollup. Dự án đã gọi vốn được tổng cộng 458 triệu USD từ các nhà đầu tư lớn như: A16z, Coinbase, Dragonfly, Blockchain Capital,...
Khi mới ra mắt, zkSync đã từng thu hút được dòng tiền lớn nhờ vào việc các nhà đầu tư tìm kiếm cơ hội retroactive, nhưng đến hiện tại cơn sốt đó đã tương đối hạ nhiệt. Dù vậy, zkSync vẫn đang là một trong những Layer 2 sôi nổi nhất hiện tại, với số lượng giao dịch và người dùng vượt lên trên cả Arbitrum và Optimism.
zkSync được đánh giá cao nhờ phát triển giải pháp ZK Rollup từ sớm và tích hợp tính năng Account Abstraction tiên tiến hơn so với các dự án Layer 2 khác. Ngoài ra, đội ngũ Matter Labs cũng đã cho ra mắt zkEVM trên zkSync, giúp cho các dự án sử dụng EVM của Ethereum dễ dàng phát triển trên zkSync.
Layer 2 được đánh giá là một trend quan trọng có khả năng dẫn dắt thị trường Crypto trong chu kỳ tăng trưởng sắp tới.
Lý do gì ta có nhận định này?
Thứ nhất, trong suốt 10 năm kể từ khi ra đời, số lượng người dùng và dApps trên Ethereum đã tăng lên chóng mặt, nhưng nền tảng công nghệ gần như không thay đổi. Cho đến khi những vấn đề về khả năng xử lý giao dịch trong giai đoạn thị trường uptrend xảy ra thì việc tăng khả năng mở rộng của Ethereum càng trở nên cấp thiết.
Bản thân đội ngũ Ethereum và các nhà phát triển khác cũng nhận ra điều này sẽ đến và đã có kế hoạch phát triển Ethereum 2.0, nhưng hành trình để đưa Ethereum đến điểm cuối vẫn còn là cả một chặng đường dài. Trong khi đó thì những “Ethereum Killer” Layer 1 đang dần lụi tàn trong giai đoạn downtrend, chỉ còn lại các Layer 2 nổi lên như một giải pháp tiệm cận hoàn hảo.
Thứ hai, Layer 2 cũng đang là lĩnh vực được rất nhiều các tổ chức lớn tập trung tới. Những cái tên như: Binance (opBNB), Coinbase (Base), Consensys (Linea), ByBit (Mantle) đã tham gia cuộc chiến này, và sự xuất hiện của các player mới vẫn chưa thấy dấu hiệu dừng lại. Chưa kể đến nhiều dự án Layer 1 cũng đang có xu hướng chuyển dần sang Layer 2 như Celo, Fantom,...
Như vậy, sự nổi lên của Layer 2 ở thời điểm hiện tại là hệ quả tất yếu cho sự phát triển chung của toàn ngành Crypto. Nó không chỉ đáp ứng được nhu cầu của thị trường mà còn được nhận được sự ủng hộ từ các tổ chức lớn.
Tuy nhiên, việc số lượng lớn các dự án Layer 2 mọc lên quá nhiều cùng tệp người dùng hướng đến nhu cầu ngắn hạn là airdrop cũng có thể khiến trend này trở nên bão hoà và có nhiều rủi ro đầu tư hơn.
Với những tiềm năng đề cập bên trên, chúng ta có những cơ hội nào để kiếm tiền với Layer 2?
Đây là cách kiếm tiền truyền thống với Layer 2. Bạn có thể đầu tư vào ETH, hoặc token của dự án Layer 2 như ARB, OP, MNT. ETH là đồng tiền được sử dụng làm phí giao dịch cho tất cả các Layer 2, đồng thời cũng là đồng được sử dụng chính trong các dApp DeFi trên Layer 2.
Các token của Layer 2 thường có tiềm năng tăng giá cao hơn ETH nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro nhiều hơn. Việc của bạn là phải đánh giá dự án thật kỹ trước khi xuống tiền cho bất cứ token nào.
Khi có dòng tiền và thanh khoản lớn, bạn có thể kiếm tiền qua các dApp DeFi trên Layer 2. Có rất nhiều cách để kiếm lợi nhuận với DeFi, như trading, yield farming, lending,... Tuy nhiên, việc kiếm tiền với DeFi tiềm ẩn rủi ro lớn, yêu cầu lượng kiến thức tương đối vững. Tập trung vào những native dApp vì chúng sẽ được hậu thuẫn nhiều bởi đội ngũ phát triển Layer 2 thông qua những chương trình incentives.
Đây là xu hướng kiếm tiền với Layer 2 nổi bật nhất trong thời gian gần đây. Cách này là tốt cho cả hai bên khi mà các dự án Layer 2 có thể xây dựng được một cộng đồng người dùng có kiến thức lớn, nhận được nhiều feedback từ người dùng trong quá trình xây dựng.
Còn đối với các cá nhân thì airdrop đến từ các Layer 2 cũng là một khoản thu nhập đáng kể mà không cần bỏ quá nhiều vốn. Tuy nhiên, nó đòi hỏi sự kiên trì lớn, khi giờ đây các dự án Layer 2 đã thắt chặt vấn đề cheating trong quá trình cày airdrop.
Trên đây là toàn bộ đánh giá của TradeCoinVN về Layer 2. Còn bạn, bạn đánh giá thế nào về lĩnh vực này? Liệu đây có phải là xu hướng dẫn dắt thị trường trong thời gian tới? Để lại comment ở phía bên dưới để chúng ta cùng thảo luận nhé!
Lưu ý: Đây không phải là lời khuyên đầu tư. Mọi người hãy tham khảo và tự đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn nhất. Chúc các bạn thành công!
© Copyright By TradeCoinVN 2022. All Rights Reserved
Bình luận
Đăng nhập