2021 được xem là một cột mốc quan trọng của thị trường Crypto, khi chúng ta đã chứng kiến sự bùng nổ của rất nhiều hệ sinh thái tiềm năng mới, cùng nguồn tiền từ các quỹ đầu tư lớn đổ vào liên tục như Polkadot, Polygon, Avalanche, Terra.
Tuy nhiên, sự nổi lên của Solana được xem như một thứ gì đó rất khác biệt, để lại dấu ấn cho rất nhiều nhà đầu tư về một Solana summer cực kỳ sôi động, khi hệ sinh thái này liên tục xuất hiện ở khắp các bảng xếp hạng về mặt tăng trưởng. Vậy Solana sở hữu những gì để gây được dấu ấn như vậy? Cùng TradeCoinVn tìm hiểu trong bài viết sau!
Solana (SOL) là nền tảng blockchain Layer 1 mã nguồn mở có hiệu suất cao với khả năng xử lý lên đến 700,000 giao dịch trên mỗi giây (700,000 TPS) cùng thời gian khối 400ms và không cần áp dụng các giải pháp phức tạp như Sharding (phân đoạn cơ sở dữ liệu) hay Layer 2 (để vá các lỗi còn tồn đọng như Ethereum).
Dự án được hình thành vào năm 2017, trong bối cảnh người sáng lập Anatoly Yakovenko nhận ra các nền tảng blockchain hiện tại chưa thật sự tối ưu hiệu suất các node trên mạng lưới của mình.
Ví dụ: Ethereum 15-45 TPS hay các mạng lưới với cơ chế đồng thuận PoS cùng thuật toán PBFT để loại bỏ node lỗi, như XRP, Cosmos cũng chỉ đạt được đến 1,000 TPS với 100-200 node.
Chính vì thế mà ông cần một mạng lưới phi tập trung có xử lý hiệu suất cao nhất cho dù chỉ với một node, điều mà chưa có blockchain đạt được ở thời điểm đó.
Để đạt được hiệu suất như trên, Solana sẽ cần một thuật toán xác thực giao dịch mới, được gọi là Proof of History (POH).
Proof of History (POH) là một thuật toán xác thực giao dịch trong mạng blockchain. Thuật toán này được phát triển bởi chính Solana Labs vào năm 2021 và được sử dụng trong nền tảng Solana.
POH hoạt động bằng cách sử dụng một chuỗi các hàm băm (hash function) liên tiếp nhau để tạo ra các proof (bằng chứng), xác minh và gắn một timestamp cụ thể cho từng block mới được tạo ra.
Khi một giao dịch mới được thêm vào blockchain, POH sẽ tạo ra một proof mới cho giao dịch đó, và proof này sẽ được đưa vào blockchain cùng với giao dịch.
Khác với cơ chế xác minh giao dịch truyền thống: Tạo block => Proof được tạo ra nhằm gắn mã cho mỗi giao dịch => Thêm ngày giờ khai thác block (dựa trên giờ cục bộ của mạng lưới) => Mỗi block sẽ được xác minh theo thứ tự trên sự đồng thuận của các validator để hoàn thành giao dịch.
Ở Solana, POH sẽ gắn trực tiếp timestamp cụ thể vào từng proof, để nhiều block (mang dữ liệu cần xác minh giao dịch) có thể được xử lý xác minh đồng thời trong một node, các node này không cần phải phối hợp với toàn bộ mạng nhưng vẫn đảm bảo tính tuần tự và không cần phải thông qua quá nhiều bước xác minh rườm rà như trên.
Với POH, việc xác thực thời gian của các giao dịch trên Solana trở nên nhanh hơn, giúp cho mạng blockchain có thể xử lý nhiều giao dịch hơn và đồng thời giảm thiểu chi phí cho việc xác thực giao dịch.
Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu “match the performance of a single node” với cơ chế như trên, các validator phải vận hành một node siêu lớn, yêu cầu các node trong mạng phải có phần cứng mạnh để xử lý nhanh và nhiều giao dịch hơn.
Điều này khiến cho đa số người dùng phổ thông khó có thể tiếp cận để xác thực Solana trên máy tính có phần cứng bình thường, khiến cho mạng lưới blockchain này giảm độ phân quyền.
Lưu ý: Solana vẫn sử dụng cơ chế đồng thuận Proof of Stack (POS), Proof of History (POH) không phải là cơ chế đồng thuận, đây chỉ là một thuật toán giúp đẩy nhanh xác thực giao dịch trong mạng Solana.
Tower BFT là một phần trong giao thức đồng thuận (consensus protocol) của Solana và được xây dựng trên thuật toán POH của Solana, điều này bổ trợ thêm cho quá trình vận hành trong mạng lưới, cho phép mạng lưới chứng minh rằng các giao dịch đã diễn ra và đảm bảo được sắp xếp theo thứ tự chính xác.
Tower BFT sử dụng một nhóm nhỏ các validator được chọn ngẫu nhiên để đánh giá và xác nhận các khối mới trên blockchain Solana. Những validator này sẽ phải đồng thuận với nhau về việc xác định khối tiếp theo trong chuỗi, nhóm nhỏ này có thể là các developer tham gia và đưa ra giải pháp cho các vấn đề phức tạp trong quá trình đồng thuận.
Turbine là một giao thức truyền dữ liệu được phát triển trực tiếp bởi Solana Foundation, nhằm cải thiện hiệu suất của việc truyền dữ liệu trong mạng Solana, hoạt động bằng cách chia dữ liệu thành các gói nhỏ và truyền các gói này theo các luồng khác nhau.
Turbine đã được chứng minh là có thể cải thiện hiệu suất của việc truyền dữ liệu trong mạng Solana lên đến 100 lần, giúp Solana trở thành một trong những blockchain có hiệu suất cao nhất hiện nay.
Các blockchain truyền thống như Bitcoin, Ethereum đều sử dụng mempool (hay còn được gọi là Memory Pool), đây là nơi tạm thời lưu trữ các giao dịch chưa được xác nhận trên mạng blockchain và chờ các miners giải khối hoặc validators xác nhận giao dịch. Do đó, các giao dịch được đưa vào trong mempool và chưa được xác nhận có thể bị pending và mất thời gian xử lý.
Với Gulf Stream, mạng lưới Solana sẽ bỏ hoàn toàn khái niệm mempool. Các giao dịch hoàn thiện sớm sẽ được đưa cho các node leader (validator có tốc độ xác minh nhanh nhất) để hoàn thiện sớm nhất và các giao dịch có độ hoàn thiện trễ hơn sẽ đưa cho các validator tiếp theo.
Thứ tự này sẽ được định sẵn nên sẽ đảm bảo cho quá trình xác minh giao dịch của Solana tăng nhanh lên khá nhiều.
Ngoài các công nghệ cốt lõi chính trên, Solana còn bổ sung thêm nhiều công nghệ khác để bổ trợ cho quá trình xác minh giao dịch được nhanh hơn.
Hình bên dưới là sơ đồ mô tả lại quá trình hoàn thiện transaction trong mạng lưới của Solala. Với Proof-of-History, cùng Gulf Stream loại bỏ hoàn toàn mempool để gửi transaction, các node leader sẽ nhận cập nhật state (trạng thái) được Sealevel xử lý, node leader sẽ tiếp tục tạo ra block mới và đưa thông tin state mới vào trong block, sau đó các block sẽ được gửi đi xác minh bởi validators và hoàn thiện khi có sự đồng thuận.
Với cấu trúc đề cao tốc độ xử lý cùng phí giao dịch rẻ như thế, không có nghĩa mạng lưới của Solana là hoàn hảo, các tình trạng Network Halting hay còn được gọi là trục trặc dẫn đến dừng hoạt động mạng lưới vẫn thường xuyên xảy ra, nguyên nhân cốt lõi phần lớn được cho là mạng lưới quá phụ thuộc vào node leader, dẫn đến đôi khi mạng lưới gặp vấn đề tạo sự đồng thuận giữa các validators.
Kể từ 2021 cho đến 2023, Solana đã trải qua tổng cộng 10 lần bị dừng mạng lưới, tại các mốc thời gian:
Tuy nhiên các vấn đề này không quá ảnh hưởng đến sự phát triển của Solana, thực tế là không có ghi nhận về thiệt hại lớn hoặc hậu quả thất thoát tài sản quá nhiều của người dùng.
Sau các bản vá lỗi và hoạt động lại bình thường, số lượng người thực hiện giao dịch vẫn luôn duy trì và phát triển ở mức tốt, điều đó chứng minh, người dùng không hề rời bỏ Solana khi mạng lưới này đôi lúc gặp trục trặc dẫn đến dừng hoạt động.
Do sự liên hệ chặt chẽ giữa FTX và Solana (số lượng nhân sự FTX làm ở Solana, lượng lớn SOL trên sàn,...), nên sau cú sụp đổ của FTX trong năm 2022, nhiều người lo sợ rằng Solana sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực ít nhiều.
Trên thực tế tình trạng vận hành của mạng lưới Solana vẫn đang tiếp tục phát triển. Trong báo cáo hiệu suất 3/2023, Solana vẫn là nền tảng Blockchain với cơ chế đồng thuận PoS lớn nhất thị trường Crypto (không tính Ethereum), cả về tổng Validators và hệ số Nakamoto (hệ số Nakamoto càng lớn thì số lượng xử lý giao dịch trong một khối của nền tảng blockchain đó càng lớn).
Kể từ sau bản cập nhật 1.13.4, Solana đã có những cải thiện đáng kể về cơ sở hạ tầng nhằm tăng cường hiệu suất mạng, đáp ứng nhu cầu lớn của người dùng. Các bản cập nhật đã live trên mainnet beta bao gồm.
Đối mặt với vấn đề mạng lưới liên tục gặp trục trặc khi vận hành, Solana quyết định dùng QUIC để thay thế cho UDP (User Datagram Protocol) giao thức truyền tải dữ liệu trên Internet truyền thống trước đó của Solana. Mặc dù có tốc độ truyền dữ liệu cao, nhưng UDP lại không đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu, tức dữ liệu truyền tải qua UDP đôi lúc sẽ xảy ra tình trạng mất mát.
Ban đầu, Solana muốn tiếp cận với TCP, một giao thức truyền tải dữ liệu đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu, nhưng do tính chất đề cao tính toàn vẹn và độ tin cậy, tốc độ truyền dữ liệu của TCP lại chậm hơn so với UDP.
Với QUIC sử dụng cơ chế bảo mật và đảm bảo tính toàn vẹn dữ liệu tích hợp sẵn được gọi là “Packet Protection”, tính toàn vẹn dữ liệu của mạng lưới Solana sẽ được cải tiến hơn, mà không cần phải chuyển hướng tích hợp TCP. QUIC cũng là giao thức truyền dữ liệu được sử dụng rộng rãi trong hệ sinh thái Goole như Chrome, Youtube, Google Search.
Để giải quyết vấn đề bị bot spam trên mạng lưới, Staked Weighted QoS đã được thêm vào, thay vì toàn bộ các node (staked lẫn non-staked) đều gửi cho node leader để cập nhật state và xác thực hoàn thiện giao dịch, thì các node non-staked sẽ gửi quá trình xác thực qua các node staked, thay vì gửi cho mỗi node leader như trước.
Fee Market cũng sẽ có một cơ chế cố định mới, khiến bot không thể nâng cao thông số này để để đưa giao dịch của mình lên ưu tiên, nếu bot liên tục spam đến node leader, giao dịch từ bot đó sẽ bị hủy bỏ. Điều này hạn chế khả năng bot spam quá nhiều lệnh cho node leader, dẫn đến quá trình bị tắc nghẽn mạng lưới và dừng hoạt động như đã cập nhật ở trên.
Blockchain | Ethereum | Solana | BNB Chain | Avalanche |
Cơ chế | PoS | PoS & PoH | PoS & PoA | Pos |
Khả năng mở rộng | Có, thông qua layer 2 | Có, với cơ chế Proof of History | Có, với cơ chế Proof of Authority | Có |
TPS | 15 | 50,000 | 130 | 4,500 mỗi subnet |
Finality | 5m | 13s | 75s | 3s |
Blocktime trung bình | 14s | 0.4s | 5s | 2s |
Đội ngũ phát triển Solana đều là những cá nhân xuất thân từ các tập đoàn lớn như, Intel, Qualcomm, Dropbox,... Và có kinh nghiệm trong blockchain lẫn tối ưu hóa phần cứng liên quan trong ngành.
Một vài cá nhân đứng đầu Solana có thể kể đến:
Solana là một trong những blockchain hàng đầu thị trường Crypto giai đoạn 2021, dự án đã raise được nguồn quỹ lên đến hơn $315M trước thời điểm mainnet, từ 1/6/2018-19/8/2021.
Do đó mà dàn backer của dự án này cũng thuộc hàng cực khủng, có thể kể đến như: Jump Trading, Polychain Capital, Multicoin Capital, ParaFi,...
Theo tokenomic, tỉ lệ token SOL sẽ được phân bổ như sau:
Trong hệ sinh thái của mình, Solana sẽ dùng một chuẩn token mới được gọi là SPL (Solana Program Library). Chuẩn này cũng tương tự như ERC-20 trên Ethereum và nó cho phép các developers có thể phát triển các custom tokens ngay trên mạng lưới Solana.
Với khối đầu tiên được tạo vào 16/3/2020 và SOL có nguồn cung tối đa không giới hạn, cùng với cơ chế giới hạn lạm phát, dự kiến SOL sẽ đạt 700.000.000 token vào 1/2030.
Token SOL là token chính của Solana và có nhiều chức năng trong hệ sinh thái này, một số use case cơ bản có thể kể đến:
Với các hệ sinh thái Layer-1, DEX luôn đóng vai trò chủ chốt trong quá trình thu hút dòng tiền, cung cấp thanh khoản vào trong hệ, vì nó cho phép người dùng mua bán và trao đổi token theo đúng bản chất phi tập trung của thị trường (chỉ cần connect ví, không cần phải đăng ký thông tin như CEX).
Do đó mà các dự án DEX luôn là những dApps chiếm phần lớn TVL trong hệ, một số nổi bật trên Solana có thể kể đến.
Orca là một AMM DEX được xây dựng trực tiếp trên hệ sinh thái của Solana, do đó mà DEX này kế thừa được các ưu điểm nổi bật của hệ, như chi phí giao dịch cực thấp, tốc độ mạng lưới nhanh cùng quá trình sử dụng dự án đơn giản. Dự án hỗ trợ đa các các loại tài sản như native tokens, stablecoin,...
Ở thời kỳ đỉnh cao của Solana, Raydium được xem là DEX top đầu trong hệ (ATH TVL từng đạt $2.13b), bởi Raydium như một one-stop AMM DEX, sở hữu hầu hết các tính năng nổi bật của các DEX nổi bật khác lúc bấy giờ như Uniswap, PancakeSwap,...
Các tính năng cải tiến nổi bật có thể kể đến như:
Để tối ưu hóa nguồn vốn, lẫn chiến lược đầu tư, các giao thức lending là không thể thiếu trong một hệ sinh thái.
Solend là một giao thức DeFi tập trung ở mảng lending trên Solana, cung cấp cho người dùng khả năng cho vay và cho thuê các token trên mạng Solana với tính thanh khoản cao và chi phí thấp.
Người dùng thường sử dụng Solend để vay các token phổ biến như SOL, USDC, USDT và các token chuẩn SPL khác trên Solana, hoặc có thể dùng USDC để mint ra cUSDC (stablecoin của giao thức) và dùng chúng lên các dApps khác trong hệ sinh thái Solana.
Marginfi cũng là một giao thức lending nổi bật trên Solana tương tự như Solend, nhưng dự án lại cung cấp nhiều tính năng hơn so với các lending protocol khác trong hệ, như sở hữu nhiều token SPL hơn, hỗ trợ đòn bẩy cùng khả năng đánh giá rủi ro, earning.
Hiện tại Marginfi cũng đã tính hợp Omni, một AI chuyên về lĩnh vực Web3, giúp giải đáp các câu hỏi trong lĩnh vực Web3 nhanh nhất cho người dùng với realtime market data.
Yield aggregators được hiểu đơn giản là các giao thức tập trung vào tự động hóa quy trình tìm kiếm lợi suất cao nhất cho người dùng. Thay vì phải tìm kiếm và đầu tư vào từng giao thức DeFi riêng lẻ để có được lợi suất tốt nhất, người dùng có thể sử dụng yield aggregator để tự động hóa quy trình này.
Yield aggregator sẽ lấy các khoản vay hoặc tiền gửi của người dùng và đầu tư chúng vào nhiều giao thức DeFi khác nhau để đạt được lợi suất tốt nhất. Nhờ đó giúp người dùng tiết kiệm thời gian và công sức trong việc tìm kiếm nhiều giao thức DeFi khác nhau.
Một số dự án nổi bật thuộc mảng Yield Aggregator nổi bật được build trên hệ, có thể kể đến:
Trên thị trường Crypto, chúng ta đều biết Ethereum đang thống trị toàn bộ ở mảng NFT và chưa có một hệ sinh thái nào đủ sức hấp dẫn để di chuyển user về phía họ. Tuy nhiên, việc sở hữu mức phí quá cao đã khiến nhiều người ngán ngẩm khi muốn truy cập bộ môn NFT trên Ethereum.
Solana nhiều tiềm năng sẽ là đối trọng với Ethereum về mảng NFT trong tương lai, với việc là blockchain hiệu suất cao với chi phí rẻ duy nhất làm tốt ở mảng NFT tính đến thời điểm hiện tại, với các NFT collection nổi bật như DeGods, Okay Bears, Solana Money Business,...
StepN là một minh chứng to lớn, khi đây là dự án được xây dựng trên Solana, mang đến trào lưu move to earn, giữa bối cảnh thị trường đã bước vào downtrend và không có quá nhiều động lực để thu hút dòng tiền.
Trong khi các số liệu về blue chip index lẫn market NFT toàn thị trường liên tục giảm, khiến NFT ở một số hệ khác gần như đã chết, thì NFT trên Solana vẫn có một lượng Volume nhất định.
Ở mảng GameFi, khi mà các dự án đều cố gắng ra mắt các sản phẩm tối ưu mô hình play-to-earn trong ngắn hạn, thì Solana lại muốn mang đến kỷ nguyên mới cho mảng GameFi, các dự án đều đặt mục tiêu cân bằng giữa 3 yếu tố: Mô hình kinh tế, lối chơi, đồ họa.
Mặc dù StepN đã không còn sức hút và không thoát khỏi mô hình PonZi, nhưng đội ngũ của họ cũng đã cố gắng tiếp cận khái niệm “token sink”, nhằm mục đích tạo ra một cơ chế giảm cung lượng token, tăng giá trị token còn lại và đảm bảo tính bền vững của hệ thống (điều này có thể thông qua các hoạt động như thu hồi phí, burn token để thưởng, buy back,...).
Các dự án GameFI trên Solana cũng có sự cố gắng chau chuốt về mặt đồ họa, khi các siêu phẩm như Bladerite, Star Atlas, Auroty,... đều áp dụng những công nghệ đồ họa hợp thời như Unreal Engine, thay vì các dự án kém chất lượng chỉ dùng các công cụ dựng sẵn như Unity.
Để có thể hình dung rõ vấn đề này, chúng ta có thể tưởng tượng Ethereum tượng trưng Android, một framework mẫu giúp cho nhiều hệ điều hành smartphone khác có thể xây dựng trên nó, mở rộng liên tục và tận dụng những cái tốt có sẵn ngay trên chính Android.
Mặc dù có thể mở rộng dễ dàng, thêm một số tùy chỉnh để tối ưu, nhưng các hệ điều hành sẽ không thể tạo ra được một bước tiến đột phá hay một cột mốc lịch sử về sự phát triển của ngành.
Quay trở lại thị trường Crypto, điều này cũng đang dần hiện hữu, khi các dự án build theo mô hình ecosystem hiện tại đều theo lối EVM Blockchain hoặc Layer-2, chỉ mong muốn tận dụng các ưu điểm có sẵn trên Ethereum, khiến cho user trung thành bị phân mảng.
Solana là một trong những dự án hiếm hoi phá vỡ lối mòn đó khi không đi theo lối EVM Blockchain, nhưng hệ sinh thái này vẫn có những sự phát triển vượt bật, các dApps tự phát triển như Orca, Raydium đã có thời điểm thu hút hàng tỷ đô TVL, do đó mà user trong hệ Solana được xem như một đế chế riêng, tách biệt so với các nền tảng blockchain khác ở thời điểm hiện tại.
User riêng, cộng đồng riêng, thế mạnh công nghệ riêng biệt, backer mạnh sẽ là những động lực chính để giúp Solana phát triển mạnh mẽ trong mùa bull run kế tiếp. Tuy nhiên, để tạo ra một đế chế đối trọng với Android như Apple đã làm là điều không hề dễ dàng.
Nếu như tìm một dự án Blockchain được xây dựng mới hoàn toàn và có khả năng thực hiện sứ mệnh “Ethereum Killer” thì Solana sẽ là một ứng cử viên sáng giá cho sứ mệnh đó.
Mặc dù đã mất đi ánh hào quang ngày nào của mình, nhưng Solana dường như đã vượt qua cơn đại khủng hoảng FTX và vẫn liên tục phát triển những thế mạnh sẵn có của mình.
Tuy nhiên giai đoạn sắp tới sẽ không hề dễ dàng với Solana, khi mà nhiều hệ sinh thái tiềm năng khác như Aptos, SUI vẫn đang thu hút rất nhiều sự chú ý của rất nhiều nhà đầu tư. Solana sẽ cần phải có những tác động thật sự mạnh mẽ để có thể đưa dự án chiếm market spotlight như giai đoạn 2021.
© Copyright By TradeCoinVN 2022. All Rights Reserved
Bình luận
Đăng nhập