BRC-20 là gì? Xu hướng bền vững mới hay bong bóng đầu cơ?

BRC-20 là gì? Những dự án nào trong hệ sinh thái trên đang thu hút sự chú ý của cộng đồng? Tiềm năng cũng như rủi ro của BRC-20 là gì? Cơn sốt này sẽ đi về đâu trong một năm 2023 còn nhiều biến động như hiện nay?

Cơn sốt memecoin một lần nữa khuấy đảo thị trường crypto khi hệ sinh thái non trẻ ra mắt chưa đầy 2 tháng của BRC-20, một tiêu chuẩn token mới trên Bitcoin blockchain với đa số là dự án memecoin chưa có ứng dụng thực tiễn, nhanh chóng đạt được vốn hóa 100 triệu USD.

BRC-20 là gì?

BRC-20 (Bitcoin Request for Comment 20) là tiêu chuẩn token được tạo ra nhờ vào cơ chế Inscription (khắc) và giao thức Ordinals trên mạng BTC taproot. Tiêu chuẩn trên ứng dụng dữ liệu JSON và được triển khai như một smart contract, giúp user mint và chuyển token.

Nói đơn giản và dễ hiểu hơn, thông qua giao thức Ordinals, lập trình viên sẽ khắc dữ liệu (inscribing data) vào từng sat (mỗi một BTC được chia thành 100.000.000 đơn vị gọi là satoshi hoặc sat), những token tạo ra từ hành động trên mang tiêu chuẩn BRC-20. Các data có thể là: hình ảnh, âm thanh, text, file,...

BRC-20 được tạo và triển khai bởi một người dùng ẩn danh trên Twitter là @domodata vào ngày 8 tháng 3 năm 2023.

Đọc thêm: ORC-20 là gì? Liệu phiên bản nâng cấp của BRC-20 có thể tạo trend mới?

Một số thuật ngữ thường thấy trong BRC-20

Giao thức Ordinals

Giao thức Ordinals là một hệ thống đánh số thứ tự, trong đó, mỗi satoshi đều được đánh một số thứ tự, nhờ đó, người dùng có thể theo dõi mọi satoshi đã được tạo ra. Nhờ vậy, Ordinals giúp mỗi đơn vị sat trở nên độc nhất vô nhị bằng cách đính kèm hay còn gọi là khắc (inscription) dữ liệu lên chúng.

Satoshi

Satoshi - được đặt theo tên của nhà sáng lập nên Bitcoin, Satoshi Nakamoto - là đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin (BTC). Một BTC có thể được chia thành 100.000.000 satoshis, có nghĩa là mỗi satoshi có giá trị là 0,00000001 BTC.

Như đã chia sẻ, thông qua Ordinals, đơn vị Satoshi được đánh số dựa trên thứ tự được đào và chuyển. Trong đó, hệ thống đánh số phụ thuộc vào thứ tự sat được đào ra, trong khi hệ thống chuyển phụ thuộc vào thứ tự các đầu vào và đầu ra của giao dịch. Do đó, tên gọi “ordinals” (thứ tự) xuất phát từ quy trình trên.

Khác với các token thường được tạo bằng các hợp đồng thông minh trên các blockchain như Ethereum, Solana và BNB Chain, với Ordinals, các số thứ tự được khắc trực tiếp trên từng satoshi riêng lẻ, rồi được đưa vào block trên blockchain Bitcoin và không yêu cầu một sidechain hay token riêng biệt. Như vậy, quy trình khắc các số thứ tự kế thừa tính đơn giản, bất biến, an toàn và bền vững của Bitcoin.

Inscription và độ hiếm sat

Trong ngữ cảnh của Bitcoin, Inscription là quy trình hay nội dung được khắc dữ liệu và quá trình đã được thực hiện nhờ nâng cấp Taproot, vốn được ra mắt vào ngày 14 tháng 11 năm 2021. Nhờ đó, các inscription trên không yêu cầu một sidechain hoặc token riêng biệt.

Dựa trên tổng nguồn cung của Bitcoin, độ hiếm của satoshi được phân thành:

Common (Thông thường): tất cả sat, ngoại trừ sat đầu tiên (tổng nguồn cung 2,1 tỉ tỷ).
Uncommon (Không phổ biến): sat đầu tiên của mỗi block (tổng nguồn cung 6.929.999).
Rare (Hiếm): satoshi đầu tiên của mỗi chu kỳ điều chỉnh độ khó (tổng nguồn cung 3.437).
Epic (Huyền thoại): sat đầu tiên sau mỗi kỳ halving (tổng nguồn cung 32).
Legendary (Truyền thuyết): sat đầu tiên của mỗi cycle (tổng nguồn cung 5).
Mythic (Thần thoại): sat đầu tiên của block đầu tiên (tổng nguồn cung 1).

Sự khác biệt giữa BRC-20 và ERC-20 Token

Mặc dù tên của chúng khá tương đồng, nhưng hai loại token này vẫn có nhiều điểm khác biệt.

BRC-20 tokens tồn tại trên mạng Bitcoin, trong khi ERC-20 là một chuẩn trên mạng Ethereum. BRC-20 tokens không sử dụng các hợp đồng thông minh và do đó hầu hết các token BRC-20 này chỉ là thử nghiệm và không có kế hoạch hay ứng dụng thực tiễn gì ngay từ đầu.

Ngược lại, ERC-20 token có thể tương tác với các giao thức và ứng dụng khác, nhờ đó, các nhà phát triển có thể tạo token cũng như làm ra nhiều loại tài chính khác nhau.

Sự khác biệt giữa BRC-20 và ERC-20 Token

ERC-20 là một chuẩn token đã được xây dựng trọn vẹn và đã tạo ra lượng lớn các ERC-20 token được sử dụng rộng rãi. Được sáng lập vào năm 2015 và chính thức công nhận vào năm 2017, các ERC-20 token đã được thử nghiệm và cho thị trường crypto thấy rằng chúng hoạt động ổn định.

Trong khi đó, tương lai của BRC-20 token lại không tươi sáng được như vậy vì không có smart contract, chưa có ứng dụng cụ thể và chưa có mục đích phát hành rõ ràng.

Hệ sinh thái BRC-20

Hiện tại, đã có 24.677 dự án BRC-20 được triển khai với tổng vốn hóa hơn 487 triệu USD và thậm chí đã có lúc vượt mốc hơn 1 tỷ USD. Chỉ với việc ra mắt được hơn 2 tháng thì số vốn hóa trên là con số rất lớn so với hệ sinh thái non trẻ này.

Tuy nhiên, hầu hết các token BRC-20 chỉ là memecoin và không có ứng dụng hay sản phẩm thực tiễn. Chúng được tạo ra như một phần của các bộ sưu tập NFT Bitcoin Ordinals nổi tiếng như Taproot Wizards hay Ordinal Punks, cùng với các memecoin theo trend như Pepe, Meme, Piza.

Hiện tại, xếp đầu hệ sinh thái BRC-20 là Ordi với tổng cung đạt 21.000.000 token (tương đương với tổng cung của Bitcoin) và có thể được mint tối đa 1.000 token trên mỗi giao dịch.

ORDI - BRC-20 đầu tiên

ORDI token là BRC-20 token đầu tiên được tạo ra. Nó được thiết kế như một meme để chứng minh tiềm năng của tiêu chuẩn mới này. Việc triển khai ORDI được giới hạn ở 1.000 tokens mỗi lần mint, với tổng nguồn cung là 21 triệu token.

Kể từ khi ORDI được tạo ra, nhiều dự án đã dựa theo đó và phát triển các công cụ cho phép người dùng mint BRC-20 token cũng như lưu trữ chúng trong ví của họ.

Ví dụ, các ví Ordinal như Unisat đã nhanh chóng triển khai công cụ cho tiêu chuẩn BRC-20 và trong vòng chưa đầy 18 giờ, tất cả 21.000.000 Ordi đã được mint. Bên cạnh đó, vẫn còn tới 1.500.000 token đang chờ được mint.

Hiện tại, nguồn cung cho ORDI đã đạt đến giới hạn sau khi keyword BRC-20 bùng nổ, do đó không còn cách nào khác để có thể mint thêm được nữa, user chỉ có thể mua bán trên các thị trường thứ cấp. Theo BRC-20.io, Market Cap của ORDI đã gần chạm mức 400 triệu USD.

Mới đây sàn Gate cũng đã list ORDI và ngay lập tức tạo ATH gần 30 USD chỉ sau vài tiếng list.

VMPX

Đứng thứ hai trong hệ sinh thái BRC-20 là VMPX, một token được tạo ra bởi Jack Levin. Mặc dù ra mắt chưa lâu nhưng token này đã xây dựng được cộng đồng user vững chắc, tin tưởng vào tiềm năng trong tương lai của nó. Đặc biệt, VMPX có số lượng giao dịch cao nhất trên thị trường. Hiện token trên có giá khoảng 0,7 USD với vốn hóa thị trường là 18.846.047 USD.

PEPE

PEPE đứng thứ ba về vốn hóa thị trường trong hệ sinh thái BRC-20 và là đồng tiền mã hóa tương đối mới được trình làng vào ngày 17 tháng 4. Tên token trên ăn theo meme nổi danh một thời là Pepe the Frog, vốn được nghệ sĩ Matt Furie sáng tạo vào năm 2005.

Đây là một trong những BRC-20 Token phổ biến nhất, bên cạnh đó, dự án đã tổ chức nhiều sự kiện giveaway và airdrop chất lượng. Hiện tại, giá PEPE rơi vào khoảng 0,38 USD và có vốn hóa thị trường đạt là 15.879 USD.365. Tổng nguồn cung của đồng memecoin này bị hạn chế ở mốc 42.069.000.

MEME

MEME là đồng token BRC-20 thứ hai được tạo ra trên hệ sinh thái này, dù vậy, nguồn cung của token trên chỉ có 99.999 và có số lượng phát hành tối đa chỉ là 1 đồng cho mỗi inscription. Ngay sau khi trình làng, đã có hơn 2.000 người nắm giữ MEME và con số này vẫn đang ngày càng tăng cao. Hiện MEME đang được giao dịch ở mức ấn tượng 94,68 USD và có vốn hóa thị trường là 9.468.075 USD.

NALS

Theo sau MEME là đồng token NALS được định giá ở mức 0,39 USD. Chỉ trong vòng 24 giờ qua, số lượng người nắm giữ duy nhất đã tăng lên 2,8% và NALS luôn đứng ở vị trí thứ hai tính theo số lượng giao dịch on-chain.

Hướng dẫn giao dịch BRC-20 token

Đầu tiên, truy cập vào trang chủ của ví Unisat:

Về cơ bản, có ba điểm chính cần lưu ý trên Unisat là: Ví, Mint/Check và giao dịch mua bán.

Ví

Vì BRC-20 là chuẩn token trên mạng lưới Bitcoin, mà Bitcoin không phải là một EVM Blockchain như các Layer-1 khác để có thể sử dụng Metamask để giao dịch nên user cần sử dụng vì Unisat để tham gia.

Bước 1: Truy cập trang unisat.io, sau đó bấm vào vào mục “Download from Chrome Store”.

Bước 2: Người dùng bấm “Add to…” theo hình mũi tên trong hình.

Bước 3: Sau khi tải và cài đặt xong, tab mới của Unisat sẽ tự động mở lên. Khi đó, user bấm vào “Create new wallet” và tạo mật khẩu cho ví.

Bước 4: Sau khi tạo mật khẩu xong, người dùng sẽ vào phần 12 kí tự khôi phục ví như hình dưới. Tuy nhiên, nếu quên mật khẩu ví hoặc bị lộ mật khẩu ví, user sẽ không thể truy cập được ví và có khả năng bị người khác chiếm lấy.

Trong trường hợp người dùng mất mật khẩu ví, 12 ký tự sẽ giúp khôi phục lại ví (nhập phần “I already have a wallet” ở phần trên).

Bước 5: Chọn Taproot.

Bước 6: Sau khi chọn xong, user sẽ truy cập được vào ví của mình.

Mint/Check

Sau khi có ví, trader sẽ có hai hướng để tham gia thị trường BRC-20: Mua hoặc mint ra token. Để mint token, user hãy tham gia theo từng bước trong hình dưới đây.

Ở mục thanh tìm kiếm, người dùng có thể tìm bất cứ coin/token nào mình muốn. Mục All tổng hợp các dự án đã mint xong và đang mint. Phần Progress trong hình 100% xanh dương nghĩa là đã Mint xong.

Các dự án chưa mint xong thì mục Progress sẽ có phần trăm báo hiệu tiến độ cộng đồng đang mint ra.

Bước 1: Để mint, user bấm bất kì vào một dự án rồi bấm “Mint Directly”.

Bước 2: Lựa chọn số lượng muốn mint (số lượng sẽ bé hơn hoặc bằng Limit per mint) và số lần Repeat Mint mong muốn.

Bước 3: Sau khi chọn xong, bấm Next. Tiếp đó, trang web sẽ có phần Double Check, theo đó, người dùng tiếp tục Next.

Bước 4: Sau khi nhập xong sẽ đến phần lựa chọn phí gas để mint, phí càng cao thì giao dịch của user sẽ càng sẽ được ưu tiên. Để kiểm tra tình trạng phí mạng lưới tại thời điểm bất kỳ truy cập vào đường link mempool.space.

Ở phần “Provide the address to receive the inscription”, copy địa chỉ ví Unisat và dán vào.

Giao dịch mua bán

Bước 1: Để có thể mua bán, truy cập link unisat.io/market

Bước 2: Không giống như các sàn Dex hay NFT Marketplace khác, nhà đầu tư không thể giao dịch ngay từ lúc ban đầu được. Unisat yêu cầu user phải có OG PASS (không khả thi vì dành cho người cũ), hoặc phải có 20 Unisat Points (kiếm cái này thông qua các giao dịch khác ở Unisat như tạo mới token hoặc tham gia mint dự án).

Lưu ý, hãy kiếm các dự án đang gần mint xong, vì mint xong nó sẽ được list bán. Đến lúc đó, user có thể xả hàng để bù chi phí mint đại để kiếm point.

Trả 20 Unisat Points để mở khóa chế độ mua bán

Bước 3: Sau khi Unlock thành công thì tham gia giao dịch bằng cách bấm mua các token, sau đó xác nhận và đặt mức phí gas giao dịch.

Một số công cụ hỗ trợ BRC-20

Cơn sốt BRC-20 những ngày vừa qua

Tên lửa BRC-20

Ngay sau khi ra mắt, tổng vốn hóa thị trường của BRC-20 đã tăng vọt trong vài tuần qua, bùng nổ đến 3.441%, tăng từ 17,5 triệu USD vào ngày 25 tháng 4 lên 619,7 triệu USD vào ngày 9 tháng 5. Không chỉ vậy, giá trị vốn hóa thị trường của BRC-20 Bitcoin còn từng vượt mốc 1 tỷ USD với khối lượng giao dịch trong 24 giờ là 207,7 triệu USD. Nhiều token BRC-20 cũng theo động thái trên mà dựng nến xanh.

Đường giá ORDI/USD giai đoạn từ tháng 4 đến đầu tháng 5

Theo đó, ORDI đã tăng 2.357% trong khoảng thời gian đầu tháng 5, leo thang từ 0,75 USD lên 18,43 USD. Không chỉ vậy, nếu tính từ từ ngày 2 tháng 4, ORDI đã tăng đáng kinh ngạc 18.330% và thậm chí còn được niêm yết trên các sàn giao dịch tập trung như Gate.io.

Các BRC-20 khác cũng giúp holder trở thành triệu phú chỉ trong thời gian ngắn. Các token như PEPE, MEME và MOON đều đã tăng hơn 2.000% trong tháng qua.

Hỗn loạn phí gas trên Bitcoin blockchain

Tiếc thay, sự điên cuồng của BRC-20 đã thị trường phí Bitcoin bất thường theo. Phí BTC đã đạt mức cao nhất kể từ tháng 4 năm 2021, với mức phí trung bình cho mỗi giao dịch hiện ở mức khoảng 31 USD.

Tổng cộng, trong đầu tuần tháng 5, Bitcoin blockchain đã ghi nhận hơn 49 triệu USD phí giao dịch trong bối cảnh cơn sốt BRC-20 ngày càng lên cao. Nhờ đó, miner đã thu được hơn 204 triệu USD trong giai đoạn này.

Vì nhu cầu tăng cao đột biến, Bitcoin blockchain gặp tình trạng đứt nghẽn mạng nghiêm trọng. Hiện tại có hơn 411.000 giao dịch đang chờ xử lý trong mempool.

Kéo theo đó, Binance đã buộc phải tạm dừng rút tiền trong giai đoạn từ ngày 6 đến ngày 7 tháng 5 và hiện đang ưu tiên triển khai rút tiền Lightning.

BRC-20 bị chỉ trích nặng nề

Dù nhiều trader xem BRC-20 là mỏ vàng, nhưng đồng token này vẫn chịu không ít sự chỉ trích.

Từ lâu, Bitcoin được xem là tài sản trú ẩn mới, cung cấp các nguồn của cải và cơ hội mới kể cả cho người "unbank" (chưa tiếp cận với dịch vụ ngân hàng). Nhưng trong bối cảnh hiện nay, phí giao dịch tăng đột biến đã đặt ra một rào cản lớn khiến nhiều người có thu nhập nhất – nhóm được hưởng lợi nhiều nhất từ các loại tiền tệ và hệ thống tài chính thay thế, không thể tiếp cận với crypto.

Nhiều chuyên gia nhận định cơn sốt BRC-20 là nguyên nhân gốc rễ của tắc nghẽn và khẳng định, trend BRC-20 sẽ trở thành một cuộc tấn công DDoS trên mạng Bitcoin.

Đầu tư hay đầu cơ?

Giống như những memecoin trên hệ Ethereum, BRC-20 có khả năng cao chỉ là một trend ngắn hạn vì vẫn chưa có tính ứng dụng cao và dĩ nhiên là cũng chưa thể xây dựng được một cộng đồng người dùng ổn định. Mặc dù trong quá khứ, memecoin từng có giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ nhưng chúng luôn hạ giá nhanh chóng và gần như không có cơ hội bùng nổ trở lại.

Có thể nói, BRC-20 token không được xem là các tài sản an toàn để đầu tư cho dù xu hướng đầu cơ tài sản trên Bitcoin đang thịnh hành.

Tổng kết

Bitcoin được tạo ra bởi Satoshi Nakamoto với mong muốn xây dựng nên một hệ thống chuyển giao tài sản ngang hàng (Peer-to-Peer Electronic Cash System). Điều này khác biệt với Ethereum và các blockchain thế hệ mới sau này.

Tuy nhiên, việc hình thành trend BRC-20 trên mạng lưới Bitcoin với tràn đầy memecoin đang làm tắc nghẽn mạng lưới và khiến việc chuyển tiền trở nên khó khăn và đắt đỏ hơn. Ngoài ra, phí giao dịch tăng cao cũng đang gây áp lực cho mạng lưới Bitcoin.

Trước khi quyết định đầu tư vào BRC-20, nhà đầu tư nên cân nhắc kỹ vì những token này tăng giá dựa trên mức độ yêu thích của người dùng, nếu may mắn bạn có thể nhận được khoản lợi nhuận đáng kể, nhưng bạn cũng có thể mất tất cả số tiền mà bạn đầu tư vào. DYOR trước khi quyết định xuống tiền, đầu tư số vốn có thể chấp nhận mất và kiểm soát lòng tham là những điều cần ghi nhớ khi tham gia vào trend này.