Ethereum là cái nôi của thị trường crypto hiện tại và nơi có nguồn thanh khoản dồi dào nhất trong tất cả hệ sinh thái trên thị trường, nhưng những vấn đề muôn thuở như phí gas cao, mạng chậm vẫn chưa được giải quyết tạo rào cản người dùng mới tham gia hệ sinh thái này.
Trong khi đội ngũ phát triển Ethereum vẫn đang làm việc liên tục để đưa ra những bản cải tiến, thì nắm bắt thời cơ này các Layer 2 nổi lên thành một giải pháp thay thế phù hợp và một trong số đó chính là zkSync với tầm nhìn Hyperchain. Cùng TradeCoinVN tìm hiểu xem dự án này có gì nổi bật qua bài viết dưới đây nhé.
ZkSync là một giải pháp mở rộng Layer 2 được xây dựng trên Ethereum bằng cách sử dụng công nghệ zero-knowledge (zk) rollup. Phiên bản zkSync 1.0 được ra mắt mainnet Ethereum vào ngày 15/06/2020 với khả năng xử lý giao dịch khiêm tốn ~300 TPS.
Vào tháng 2 năm 2023, Matter Labs, công ty phát triển zkSync, đã thực hiện việc thay đổi thương hiệu, đổi tên zkSync 2.0 thành zkSync Era và zkSync 1.0 thành zkSync Lite. Cùng ngày đó, zkSync thông báo bắt đầu cho các dự án đã đăng ký tham gia vào zkSync Era mainnet.
Việc tham gia này đã mở đường cho việc ra mắt chính thức của mainnet. Như dự kiến, zkSync Era đã sẵn sàng cho tất cả người dùng từ ngày 24 tháng 3 năm 2023, đánh dấu bước đầu tiên trong chuỗi ra mắt có sự ảnh hưởng liên quan đến zkEVM.
ZK Rollups là một giải pháp mở rộng Layer 2 sử dụng các validity proof (bằng chứng hợp lệ) để mở rộng tính toán: mỗi lô giao dịch đi kèm với một proof (SNARK) được xác minh bởi một hợp đồng thông minh Ethereum. Như vậy, mọi giao dịch đơn lẻ đều được xác minh đầy đủ bởi tất cả các full node của Ethereum trước khi một khối được hoàn tất.
Trong tất cả các giải pháp mở rộng, ZK Rollups là giải pháp an toàn nhất. Chúng hoàn toàn dựa vào toán học để thừa hưởng hoàn toàn tính bảo mật của L1. Việc xác minh các thay đổi trạng thái trong ZK Rollups được thực hiện thông qua việc tính toán validity proof. ZK Rollups có thể cung cấp thông lượng tối đa lên đến 2000 TPS.
zkSync Lite là phiên bản thu gọn của những gì chúng ta biết hiện tại là zkSync Era, chủ yếu được thiết kế để hỗ trợ các giải pháp thanh toán cơ bản thông qua kiến trúc zk-rollup của nó. Mặc dù nó không có khả năng tương thích với Ethereum Virtual Machine, sức mạnh của zkSync Lite nằm ở tính đơn giản. Nó thực hiện các nhiệm vụ như trao đổi và chuyển khoản một cách nhanh chóng với chi phí thấp, một tính năng được đánh giá cao vào thời điểm đó.
Tuy nhiên, tính đơn giản này cũng mang đến những hạn chế. Việc không có khả năng tương thích với EVM, các ứng dụng ngoài trao đổi token và chuyển khoản của nó bị hạn chế đáng kể. Hầu hết các dApp phụ thuộc rất nhiều vào hợp đồng thông minh và zkSync Lite đã không đáp ứng được yêu cầu.
Nhưng điều này hoàn toàn không phải là một trở ngại cho zkSync; thay vào đó, nó đã mở đường cho sự ra đời của zkSync Era, đánh dấu giai đoạn tiếp theo trong nhiệm vụ của họ để đạt được sự thông dụng hàng đầu.
Hãy tưởng tượng zkSync Era như là phiên bản tiên tiến hơn của phiên bản trước đó, một zkEVM rollup được thiết kế để tương tác một cách mượt mà với zk-proofs và thực hiện các hợp đồng thông minh. Điều này có nghĩa là các hạn chế trước đó của zk-rollups, đặc biệt là sự hỗ trợ hợp đồng thông minh bị giới hạn, giờ đây đã trở thành quá khứ.
Đối với các nhà phát triển muốn xây dựng trên zk-rollups, đây là một bước nhảy vọt đáng kể, có nghĩa là họ có thể chuyển các ứng dụng tương thích với EVM của họ sang zkSync Era, tận hưởng những lợi ích về chi phí thấp hơn và hiệu suất, đồng thời giữ lại tính bảo mật và khía cạnh phi tập trung mà Ethereum Đã xây dựng lâu nay.
zkPorter — sản phẩm mới của Matter Lab đưa khả năng mở rộng zk-rollup lên một tầm cao mới. Bằng cách hoạt động như một giải pháp off-chain data availability, các tương tác giữa tài khoản và hợp đồng thông minh sẽ được thực hiện mượt và nhanh chóng hơn.
Việc này cơ bản là di chuyển việc lưu trữ dữ liệu khỏi Ethereum Mainnet (chuyển sang off-chain tương tự với Validium). Quá trình này có thể triển khai an toàn thông qua các Guardians. Đó là những người stake các token của họ để ký các khối xác nhận data availability, hoạt động dưới mô hình Proof of Stake (PoS). Việc vi phạm dẫn đến việc phạt (slash), giữ cho các Guardians được kiểm soát.
Một yếu tố quan trọng ở đây là các Guardians, mặc dù có trách nhiệm của họ, không thể tiếp xúc với quỹ của người dùng, làm cho giải pháp này càng an toàn hơn. Họ chỉ có thể đóng băng trạng thái zkPorter (đóng băng quỹ của chính họ).
ZK Stack được giới thiệu là khung mô-đun giúp các nhà phát triển xây dựng các Hyperchain do ZK cung cấp, dựa trên mã nguồn mở của Era. Đây là động thái cập nhật mới nhất liên quan tới Hyperchain.
Trước đó vào ngày 20/06/2023, zkSync đã chia sẻ bản thảo ban đầu của ZK Credo, một bộ nguyên tắc hướng dẫn cho công nghệ và văn hóa ZK nhằm định hình lại Internet. ZK Stack chính là đóng góp của dự án để mở khóa giá trị của công nghệ ZK.
ZK Stack sẽ cung cấp cho các nhà phát triển toàn quyền – từ việc lựa chọn chế độ sẵn có của dữ liệu đến việc sử dụng token của chính dự án của để phi tập trung các sequencer. Đó là mã nguồn mở, tương thích với EVM, đã qua thử nghiệm thực tế.
ZK Stack sở hữu những điểm đáng chú ý như sau:
Đối tượng ZK Stack hướng tới sẽ là các nhóm xây dựng một Hyperchain tùy chỉnh (được định cấu hình cho use case cụ thể của họ), với khả năng kết nối không đồng bộ, giá rẻ, hoàn toàn tin cậy với phần còn lại của hệ sinh thái Hyperchain.
Vào tháng 10/2022, zkSync đưa ra bài viết hé lộ về một định hướng quan trọng. Dự án định hình một hệ sinh thái blockchain có thể tùy chỉnh, đáng tin cậy được cung cấp bởi zkEVM có tên là Hyperchain. Việc tăng tốc gấp 10 lần sẽ là kết quả của khả năng tùy chỉnh và mở rộng không giới hạn hạn của layer 3.
Ngoài ra, dự án hé lộ về Pathfinder layer 3 sẽ được ra mắt trên testnet vào quý 1 năm 2023. Pathfinder sẽ là nguyên mẫu layer 3 thể hiện zkRollup dưới dạng Hyperchain fractal ở layer 3. Tuy nhiên, có vẻ như zkSync chưa hoàn thành được mục tiêu này trong Roadmap khi các thông tin gần nhất về Pathfinder layer 3 đều đã từ tháng 10/2022 và không có động thái nào khác cho tới thời điểm hiện tại.
zkSync sẽ có một hệ sinh thái Hyperchains được kết nối với Basechain. Basechain không khác với bất kỳ Hyperchain nào khác, nhưng trực tiếp giải quyết các khối của nó trên layer 1 Ethereum và hoạt động như layer tính toán mặc định cho các hợp đồng thông minh có mục đích chung, cộng với hoạt động như một layer giải quyết cho tất cả các Hyperchains khác.
Hyperchains có thể được phát triển và triển khai bởi bất kỳ ai, tuy nhiên để đảm bảo độ tin cậy và khả năng tương tác liền mạch, mỗi Hyperchain phải được cung cấp bởi cùng một công cụ zkEVM như phiên bản zkSync layer 2 chính.
Hyperchain đặc biệt hữu ích cho các team khi thỏa mãn những yêu cầu về:
Hãy tưởng tượng optimistic rollups như một người bạn đáng tin cậy, tin rằng tất cả các giao dịch là hợp lệ trừ khi có ai đó chỉ ra ngược lại. Đây chính là điều chúng ta gọi là sử dụng fraud proof (bằng chứng gian lận). Nhưng zkSync Era, giống như các giao thức zk-rollup khác, thể hiện sự thận trọng hơn.
Họ sử dụng validity proof (bằng chứng hợp lệ) đảm bảo tất cả các giao dịch đều hợp lệ từ đầu. Vì vậy, một số người cho rằng zk-rollups trong an toàn hơn. Không giống như các đồng đội optimistic, chúng không sử dụng lý thuyết trò chơi để xác minh giao dịch, và do đó, không thể bị thuyết phục để hành động khác.
Khi nói về chi phí giao dịch, tất cả các giải pháp layer 2 đều hứa hẹn một chi phí tốt hơn so với Ethereum Mainnet. Tuy nhiên, nếu chúng ta so sánh, zk-rollups thường ưu tú hơn so với optimistic rollups. Tại sao? Đơn giản vì validity proof.
Ví dụ, tất cả các giao dịch và cập nhật Oracle trong cùng một block sẽ có chi phí data availability bằng không. Tuy nhiên, đó không phải là một cuộc đua một chiều. Gần đây, Optimism đã phát hành bản nâng cấp “Bedrock”, cắt giảm phí của họ đã thấp đi khoảng 40%.
Nói về hiệu suất vốn, optimistic rollups, do cơ sở lý thuyết trò chơi của họ, yêu cầu một giai đoạn thanh toán bắt buộc kéo dài 7 ngày. Điều này không may làm cho người dùng không thể rút tiền từ optimistic rollups ngay lập tức và phải đợi một tuần.
Tất nhiên, có những biện pháp để giải quyết, như sử dụng nhà cung cấp thanh khoản, nhưng chúng không phải lúc nào cũng an toàn và không phải ai cũng sử dụng được. ZkSync vượt qua vấn đề này và giải quyết thanh toán chỉ trong vài giờ.
Sau khi khởi chạy Era, zkSync đã có những thay đổi và phát triển ấn tượng về lượng người dùng cũng như các dự án và lượng tài sản và đang dẫn đầu trong nhóm "ZK" đối đầu với phía còn lại là "OP".
Theo số liệu từ L2BEAT đã thu hút được lượng TVL là $436M và có giai đoạn đạt đỉnh ở $735M vào 05/05, đây là một phát triển đáng chú ý khi so sánh với các layer mới khỏi chạy khác như Polygon zkEVM hay Starknet.
Tính đến 20/08, hệ sinh thái của zkSync đã có hơn 317 dự án, nhiều nhất và DEX chính là mảng nắm giữ TVL nhiều nhất hệ sinh thái, với các dự án như Mute (AMM), Maverick (CLMM AMM), Syncswap (AMM), Velocore (Ve3,3),v.v..
Chưa có thông tin cụ thể về token cũng như thời gian ra mắt
Dưới đây là một số mục tiêu chính trong roadmap của zkSync:
zkSync v1.x:
zkSync v2.0:
zkSync v3.0:
Matter Labs là tổ chức tạo ra zkSync. Đây là một nhóm chủ yếu là người châu Âu có trụ sở tại Berlin. Matter Labs duy trì việc tránh xa truyền thông đối với hồ sơ của các nhân viên, chỉ có CEO và đồng sáng lập Alex Gluchowski cùng một số quản lý cấp cao khác đại diện công ty khởi nghiệp này trước công chúng.
Cố vấn của zkSync bao gồm các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực blockchain và công nghệ mã hóa. Một số cố vấn nổi tiếng của zkSync bao gồm Vitalik Buterin (người sáng lập Ethereum), Vlad Zamfir (nhà nghiên cứu Ethereum), Joseph Lubin (người sáng lập ConsenSys), và nhiều cá nhân và tổ chức khác.
Dự án đã trải qua 4 vòng gọi vốn:
Hiện tại với sức hút của mình zkSync đã trở thành đối tác của hầu hết các dự án và tổ chức lớn trên thị trường
Sau khi phát triển Era với sự tương thích EVM, zkSync đã đón nhận được rất nhiều dự án lớn từ các chain khác tham gia, TVL và số lượng người dùng liên tục gia tăng. Trong giai đoạn tới zkSync vẫn là cái tên đi đầu trong làn sóng ZK và là đối thủ nặng ký đối với các dự án dùng công nghệ ZK khác như Polygon zkEVM, Taiko, Scroll,v.v đây cũng sẽ là một hệ sinh thái đầy hứa hẹn và dẫn dắt các câu chuyện sau này.
© Copyright By TradeCoinVN 2022. All Rights Reserved
Bình luận
Đăng nhập