Tokenomics là yếu tố cốt lõi của bất kỳ giao thức crypto nào vì nó quyết định sự thành bại của một dự án. Đối với các nhà đầu tư, đánh giá tokenomics trước khi quyết định xuống tiền là điều hết sức cần thiết trong mọi trường hợp.
Trong bài viết này, hãy cùng TradecoinVN tìm hiểu các vấn đề xoay quanh Tokenomics hiện tại mà các dự án Perp DEX (sàn DEX phái sinh) đang áp dụng dựa trên báo cáo nghiên cứu của DWF Labs - quỹ đầu tư crypto hàng đầu hiện nay. Bắt đầu nhé!
Đầu tiên phải khẳng định lại một lần nữa rằng tokenomics rất quan trọng đối với sự phát triển ổn định của bất kỳ dự án crypto nào.
Bài học từ “DeFi Summer” năm 2020 cho thấy rõ điều này, mặc dù các giao thức DeFi đã rất thành công với Liquidity mining (kiếm lợi nhuận từ cung cấp thanh khoản) ở giai đoạn đầu nhưng không thể duy trì được lâu. Nguyên nhân chủ chốt đến từ việc áp dụng một tokenomics kém hiệu quả.
Ban đầu, các dự án có thể hút vốn và người dùng rất nhanh chóng nhưng chỉ là trong ngắn hạn. Cơ chế của các giao thức DeFi tạo ra một vòng luẩn quẩn “faming và dumping”, các famer sẽ liên tục tìm kiếm và chuyển sang giao thức mới có yield farming (lợi nhuận canh tác) cao hơn.
Một ví dụ về điều này là giai đoạn bùng nổ của Sushiswap vào tháng 9/2020 khi giao thức này đã thành công trong việc thu hút đáng kể TVL, vượt qua cả Uniswap. Nhưng sự vượt trội này của Sushiswap cũng chỉ diễn ra trong vỏn vẹn 1 tuần trước khi thoái trào và nhường lại sân khấu cho Uniswap.
Đây là lúc mà người ta nhận ra ưu thế thực sự của Uniswap, họ đã cố gắng thu hút và giữ chân người dùng một cách bền vững với trọng tâm là sản phẩm và cơ chế tokenomics hiệu quả. Cho đến nay, những yếu tố này vẫn đang giúp Uniswap củng cố vị thế dẫn đầu thị trường.
Tóm lại, ngoài chất lượng sản phẩm thì tokenomics đóng vai trò là yếu tố cốt lõi để tạo ra sự khác biệt giữa các dự án crypto. Vì vậy, điều quan trọng hàng đầu là phải có hệ thống tokenomics bền vững, cung cấp đủ động lực cho người dùng.
Đây chính là chìa khóa để đạt được sự tăng trưởng lâu dài và duy trì giá trị cho một giao thức.
Để thiết kế tokenomics, nhóm phát triển của mỗi dự án cần xem xét cẩn thận nhiều khía cạnh khác nhau để tạo ra một hệ thống phù hợp và đảm bảo tính bền vững lâu dài.
Sau đây là những yếu tố để đánh giá sự hiệu quả của một tokenomics mà các sàn DEX phái sinh đang áp dụng. Các yếu tố này dựa trên những phân tích của DWF Labs..
Cơ chế khen thưởng đóng vai trò quan trọng trong việc khuyến khích người dùng đóng góp cho giao thức. Một số hình thức phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay bao gồm: Staking, Liquidity Providers và Trading reward
Staking là cơ chế kiếm lợi nhuận từ việc khóa token trên các giao thức. Từ các nền tảng Perp DEX mà DWF Labs đã research, phần thưởng staking có 3 dạng chính:
Nhìn chung, staking là cơ chế giúp giảm nguồn cung token lưu hành nhờ giảm áp lực bán, từ đó tăng giá trị tích lũy cho các token được stake.
Tuy nhiên, có một số yếu tố cần đảm bảo khi triển khai cơ chế staking dựa trên mục tiêu của mỗi dự án:
Liquidity Providers (LPs) - nhà cung cấp thanh khoản rất cần thiết cho DEX phái sinh vì nhóm này hỗ trợ volume trade dày hơn trên nền tảng.
Đối với các mô hình Peer-to-Pool (như GMX), LPs như là một đối tác của trader trên nền tảng. Còn đối với các mô hình orderbook (như dYdX), LPs đóng vai trò là cách để người dùng kiếm được phần thưởng.
Cơ chế phần thưởng dành cho các LPs mang lại 2 lợi ích chính, đó là tăng cường sự gắn kết với giao thức (nếu yield farming ổn định) và tăng giá trị tích lũy cho native token.
Mặc dù vậy, LPs có thể chịu rủi ro từ các điều kiện thay đổi của thị trường, thao túng giá, sự cố hack.v.v. Do đó, các nền tảng cần xem xét cả lợi ích và rủi ro khi xây dựng cơ chế khuyến khích, phần thưởng đối với LPs.
Phần thưởng giao dịch chủ yếu được sử dụng để khuyến khích tăng volume trade và chúng đến từ lượng token emission, thường là bằng native token của giao thức. Trading reward được tính dựa trên phần trăm volume trade/phí trade và tổng phần thưởng dự kiến trong một khoảng thời gian nhất định.
Phần thưởng giao dịch là một cách hiệu quả trong giai đoạn đầu hoạt động của một giao thức. Tuy nhiên, việc áp dụng cơ chế này trong thời gian dài sẽ gây lạm phát liên tục và giảm giá trị của native token.
Buybacks & burn thường được thực hiện bằng cách lấy một phần doanh thu để mua lại token trên thị trường nhằm trực tiếp đẩy giá lên hoặc đốt để giảm nguồn cung lưu hành.
Đây là cơ chế giúp kiểm soát nguồn cung hiệu quả và tạo động lực tăng giá trong tương lai, từ đó khuyến khích và gia tăng số lượng các holder.
Tuy nhiên, việc buybacks & burn phụ thuộc phần lớn vào doanh thu của nền tảng. Nếu không có nguồn doanh thu ổn định, cơ chế này sẽ không bền vững và tác động xấu ngược lại, khiến người dùng không còn động lực nắm giữ token.
Nhìn chung, buybacks & burn đạt hiệu quả cao hơn đối với các giao thức có doanh thu mạnh và phần lớn nguồn cung đã được lưu hành trên thị trường.
Việc lưu ý đến tỷ lệ phân bổ và lịch trình unlock token của các bên liên quan là rất quan trọng. Chúng ta cần đảm bảo chúng không quá chênh lệch & bất cân bằng quyền lợi giữa các thành phần
Đối với hầu hết các giao thức, những bên liên quan chính bao gồm nhà đầu tư, team dự án và cộng đồng. Đối với cộng đồng, các hình thức phân bổ thường gặp là airdrop, public sale, các dạng reward v.v.
Trên thực tế, không có công thức chung rõ ràng cho tokenomics vì nó phụ thuộc vào cấu trúc allocation và cơ chế khác nhau giữa các dự án. Tuy nhiên, theo nhóm nghiên cứu DWF Labs thì tỷ lệ phân bổ và lịch trình unlock token nên đảm bảo các tiêu chí như sau:
Governance (quản trị) rất quan trọng đối với các Perp DEX, vì nó trao quyền cho những người nắm giữ token tham gia vào các quyết định ảnh hưởng đến giao thức, bao gồm:
Nhìn chung, governance & voting giúp xây dựng một cộng đồng mạnh mẽ và phi tập trung, tạo dựng niềm tin giữa các bên liên quan với dự án. Đây là tính năng chính cần phải có của hầu hết các nền tảng Perp DEX hiện nay.
Ngoài những yếu tố được đề cập ở trên, nhóm phát triển các dự án Perp DEX cũng cần nghiên cứu và áp dụng cơ chế mới. Việc này phải dựa trên các bên liên quan mà giao thức đang hướng tới, đồng thời xác định xem điều gì là quan trọng nhất đối với họ.
Trên thực tế, mọi tokenomics sẽ không thể đáp ứng được tất cả các bên liên quan. Do đó, điều quan trọng là phải đảm bảo phải phân bổ, trao thưởng đúng nhóm người dùng để đảm bảo tăng trưởng bền vững.
Tóm lại, token là thành phần cốt lõi của bất kỳ giao thức nào trong thị trường crypto nhưng không có công thức rõ ràng nào để thiết kế một tokenomics thành công.
Nguyên nhân đến từ việc có nhiều yếu tố ảnh hưởng, bao gồm cả những yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của dự án. Điều này cho thấy sự quan trọng của việc phản ứng nhanh và khả năng thích ứng của mỗi hệ thống tokenomics khi thị trường chuyển biến.
Thị trường crypto luôn phát triển và thay đổi liên tục, đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội để các sàn Perp DEX nói riêng và dự án crypto nói chung trong nhiệm vụ hoàn thiện hệ thống tokenomics.
Theo bạn, điều gì là quan trọng nhất đối với tokenomics của các sàn Perp DEX trong các yếu tố kể trên? Hãy để lại ý kiến để thảo luận cùng cộng đồng TradeCoinVN nhé!
© Copyright By TradeCoinVN 2022. All Rights Reserved
Bình luận
Đăng nhập